26 grudnia 2021 roku przypadała 183. rocznica śmierci polskiego kompozytora i pianisty Franciszka Lessela, który kilkanaście lat swojego życia związał z ziemią warecką. W latach 1823-1836 jako pełnomocnik dóbr Marii Wirtenberskiej mieszkał i tworzył w Pilicy nieopodal Warki a pochowany został na cmentarzu w Ostrołęce.
W poniedziałek 27 grudnia w Ratuszu Miejskim w Warce odsłonięty został w ramach powstającego z okazji 700-lecia miasta „Panteonu Bohaterów Warki” portret Franciszka Lessela. Uroczystej prezentacji dokonali: Burmistrz i Wiceburmistrz Warki Dariusz Gizka i Teresa Knyzio, Dyrektor „Dworku na Długiej” Andrzeja Zarębę oraz autor portretu – artysta plastyk Sławomir Ragan.
Dotychczas odsłonięto już 24 portrety (alfabetycznie): o. Rafała Chylińskiego, księdza Marcelego Ciemniewskiego, Stanisława Ciołka, Stefana Czarnieckiego, Karola Augusta Freyera, Aleksandra Gajewskiego, Adama Jarzębskiego, Józefa Jaszowskiego, Władysława Kononowicza, Wiktora Krawczyka, Zygmunta Ledóchowskiego, Jerzego Luberta, Władysława Luberta, Józefa Manczarskiego, Władysława Matlakowskiego, Stanisława Marciniaka, Stanisława Marcinowskiego, Józefa Pułaskiego, Kazimierza Pułaskiego, Marii Ropelewskiej, Jędrzeja Święcickiego Trojdena I, Piotra Wysockiego oraz Mikołaja Zieleńskiego.
Franciszek Lessel (ur. ok. 1780 w Warszawie, zm. 26 grudnia 1838 w Piotrkowie Trybunalskim), polski kompozytor i pianista. Pochowany jest na cmentarzu w Ostrołęce niedaleko Pilicy.
Pierwsze lekcje młody Franciszek pobierał od swojego ojca Wincentego Ferdynanda Lessela, który był również kompozytorem. Pod koniec 1799 r. wyjechał do Wiednia, gdzie podjął – jako jedyny Polak, kompozytorskie studia u Josepha Haydna. Po śmierci swego mistrza w 1809 wrócił do Polski. Koncertował (grał na fortepianie i harmonice szklanej), udzielał lekcji
muzyki, komponował własne utwory. Jego koncerty odbywały się w Wiedniu, Krakowie, Warszawie, a także w Puławach, gdzie jego ojciec zorganizował orkiestrę na dworze Czartoryskich.
Nieszczęśliwie zakochany w nieślubnej córce księżnej Izabeli Czartoryskiej – Cecylii Beydale. Małżeństwo nie mogło dojść do skutku ze względu na różnice w urodzeniu i złą sytuację finansową kompozytora. Według podania, Wariacje na temat polskiej pieśni ludowej a-moll Lessel napisał właśnie dla Cecylii. Utwór ten jest bardzo efektowny i silnie emocjonalny – szereg dramatycznych i burzliwych wariacji został poprzedzony sentymentalnym tematem głównym, który powraca na koniec jako swoisty epilog.
Po roku 1812 rozgoryczony Lessel zdecydował się zostać administratorem w majątku Gzików koło Kalisza. Sprawy muzyczne w jego życiu zeszły na plan dalszy, nie zaniechał jednak zupełnie komponowania. Od 1823 był pełnomocnikiem dóbr Marii Wirtenberskiej w Pilicy, nadzorował rozbudowę i urządzenie parku romantycznego. W roku 1836 został administratorem w Instytucie w Marymoncie, a w 1837 – inspektorem gimnazjum gubernialnego w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie zmarł w następnym roku.
W muzyce Lessela słychać wpływy Haydna i Mozarta, jak też silny związek ze stylem brillant. Do najciekawszych z nielicznie zachowanych utworów należy Koncert fortepianowy C-dur op. 14 z motywami ludowymi (mazur, pieśń kozacka) w finałowym Rondzie. Lessel jest także autorem kilku sonat fortepianowych nawiązujących w pewnym stopniu do stylu J. Haydna. Są to jedne z najlepszych, a także jedne z niewielu zachowanych polskich sonat fortepianowych z epoki klasycyzmu.
